Tου Νίκου Ραπτόπουλου, Επίκουρου Καθηγητή, Τμήμα ΔΕΣ, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, http://etem.unipi.gr/
Η Μεράλ Άκσενερ, πρώην βουλευτής του Κόμματος «Εθνικιστική Δράση» (Κ.Ε.Δ.), ανακοίνωσε, στα τέλη Οκτωβρίου 2017, τη σύσταση νέου πολιτικού φορέα. Φέρει το όνομα «Το Καλό Κόμμα», έχει ως σύνθημα «Η Τουρκία θα αναλάβει/αναρρώσει» και το έμβλημά του είναι ο ήλιος.
Η Άκσενερ είχε ξεκινήσει την πολιτική της σταδιοδρομία από τις τάξεις του Κόμματος «Ορθός Δρόμος», όταν πρόεδρός του ήταν η Τανσού Τσιλλέρ, στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Εσωτερικών μετά το σκάνδαλο «Σούσουρλουκ»[1] (1996) και την παραίτηση του υπουργού Μ. Αγάρ. Στη συνέχεια καλλιέργησε σχέσεις και εντάχθηκε στο Κ.Ε.Δ. με το οποίο εξελέγη βουλευτής. Ήρθε σε σύγκρουση με τον πρόεδρο του Κόμματος Ντεβλέτ Μπαχτσελί και διαγράφηκε από αυτόν τον Σεπτέμβριο του 2016. Στο κρίσιμο δημοψήφισμα του Απριλίου 2017 για την αλλαγή του Συντάγματος και το προεδρικό σύστημα, τάχθηκε υπέρ του «όχι», υπονομεύοντας τη συμμαχία Έρντογαν-Μπαχτσελί.
Το νέο κόμμα ιδεολογικά τοποθετείται στο δεξιό χώρο και φαίνεται ότι θα είναι πολυσυλλεκτικό. Στα ιδρυτικά μέλη του κόμματος περιλαμβάνονται βουλευτές και στελέχη του Κ.Ε.Δ. (Ν. Οκουτάν, Ι. Χαλάτσογλου, ), του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (Α. Τσιράϊ), του Κόμματος «Δημοκρατική Αριστερά» (Σ. Τσαγλαγιάν, Α. Τιουμέν), πρώην στρατιωτικοί (Α. Τιούρκσεν), κ.ά.. Μολονότι η Άκσενερ ευαγγελίζεται ότι το κόμμα της θα επιδιώξει να διορθώσει την αρνητική πορεία που έχει πάρει το πολιτικό σύστημα της χώρας και κάνει αναφορές στον εκδημοκρατισμό, την ισότητα, την ευημερία, κ.λπ., όπως προκύπτει από τις δηλώσεις της, το πρόγραμμα και το καταστατικό του νέου κόμματος[2], αυτό δεν φαίνεται να διεκδικεί το ρόλο ενός αναχώματος στον αυταρχισμό της ισλαμικής κυβέρνησης του Κ.Δ.Α..
Το πρόγραμμα του νέου κόμματος κάνει αναφορά τόσο στο Κυπριακό όσο και στην Ελλάδα. Στο Κυπριακό τονίζει την αρχή «ένα έθνος δύο κράτη» και τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας του ψευδοκράτους. Θεωρεί ακόμη ότι η Άγκυρα, μέσω μιας διμερούς συμφωνίας ασφάλειας μεταξύ των δύο κρατών, η οποία θα ρύθμιζε το θέμα της παραμονής των στρατευμάτων στο νησί, θα μπορούσε να συνεχίσει να παρέχει ασφάλεια στο ψευδοκράτος. Στο θέμα των διμερών σχέσεων με την Ελλάδα, θεωρεί ότι η Αθήνα «έχοντας υιοθετήσει μια αρνητική συμπεριφορά απέναντι στις βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου και των συνθηκών, παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκικής Δημοκρατίας. Τα υφιστάμενα προβλήματα στην Θράκη, το Αιγαίο και την Κύπρο αποτελούν τα πιο απτά παραδείγματα αυτής της κατάστασης»[3]. Κατηγορεί, ακόμη, την Αθήνα για παραβιάσεις συνθηκών και απειλές, καθώς και δημιουργία προβλημάτων που εμποδίζουν την αξιοποίηση των «πλούσιων φυσικών πηγών πλούτου του Αιγαίου και της Μεσογείου»[4].
Εκτιμάται ότι το νέο αυτό κόμμα θα δυσκολευτεί να απειλήσει τα υφιστάμενα κόμματα του τουρκικού πολιτικού συστήματος, πλην ίσως το ακροδεξιό Κ.Ε.Δ., από τις τάξεις του οποίου προέρχεται ένα σημαντικό κομμάτι των ιδρυτικών στελεχών του. Επιπλέον, στις εκλογικές αναμετρήσεις θα έχει να αντιμετωπίσει το κατώφλι του 10%, που είναι ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ακόμη και για τα υφιστάμενα κόμματα της αντιπολίτευσης. Μολονότι έχει αρκετό χρόνο (διετία) το νέο αυτό κόμμα μπροστά του για να οργανωθεί, στην περίπτωση που επιλέξει να συμμετέχει αυτόνομα στις εθνικές εκλογές του 2019, το πιθανότερο είναι ότι θα δυσκολευτεί να περάσει το κατώφλι του 10%. Θεωρητικά, αυτό σημαίνει ότι θα προκαλέσει μία γενικότερη υποχώρηση των ποσοστών της αντιπολίτευσης, δεδομένου ότι θα απευθύνεται κυρίως στους ψηφοφόρους του εθνικιστικού και κεμαλικού χώρου. Στην περίπτωση αυτή, το υπερεθνικιστικό κόμμα (Κ.Ε.Δ.), το οποίο στις τελευταίες εκλογές εισήλθε οριακά στην Εθνοσυνέλευση, θα δεχθεί τις σημαντικότερες πιέσεις. Στο ενδεχόμενο αποτυχίας και του νέου κόμματος και του Κ.Ε.Δ., το κυβερνών ισλαμικό κόμμα θα έχει λιγότερους αντιπάλους στην Εθνοσυνέλευση (το Ρ.Λ.Κ. και ίσως το φιλοκουρδικό Δ.Κ.Λ.) και ευκολότερο νομοθετικό έργο.
Βέβαια, το 2019, υπάρχουν και οι προεδρικές εκλογές. Η αναμέτρηση θα είναι επίσης πολύ δύσκολη για το κόμμα της Άκσενερ και θα χρειαστεί να συνεργαστεί με το σύνολο των αντιπολιτευόμενων κομμάτων προκειμένου να συγκεντρώσει το επιθυμητό ποσοστό. Υπενθυμίζεται ότι στις προεδρικές του Αυγούστου 2014, το ποσοστό του ισλαμιστή Ε. Ιχσάνογλου (πρώην Γ.Γ. του Ο.Ι.Σ.), ο οποίος ήταν ο κοινός υποψήφιος του Ρ.Λ.Κ. και του Κ.Ε.Δ., δεν είχε ξεπεράσει το 38,4 %, το άθροισμα δηλαδή της εκλογικής ισχύος των δύο κομμάτων στις βουλευτικές εκλογές του 2011. Το ποσοστό προφανώς δεν επαρκούσε για να ανακόψει την αναρρίχηση του Έρντογαν στον προεδρικό θώκο, καθώς ένα ποσοστό 9.7% ψήφισε τον υποψήφιο του Δ.Κ.Λ., Σ. Ντεμίρτας. Συνεπώς, η τύχη του όποιου αντιπάλου του Έρντογαν εξαρτάται από την δημιουργία ενός εκλογικού μετώπου μεταξύ όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Πόσο όμως αυτό είναι εφικτό όταν από μια τέτοια συνεργασία (συνήθως και για πολλούς λόγους) αποκλείεται το (φιλο)κουρδικό Δ.Κ.Λ.;
[1] Πρόκειται για το τροχαίο ατύχημα που έλαβε χώρα κοντά στο χωριό Σούσουρλουκ στη Βιθυνία τον Νοέμβριο του 1996. Αποτέλεσμα του τροχαίου ήταν να αποκαλυφθούν άγνωστες διαστάσεις των σχέσεων κράτους-μαφίας-πολιτικής στην Τουρκία.
[2] Βλ. Yeniçağ, “İyi Parti’nin program ve tüzüğü ilk kez Yeniçağ’da”, 25 Οκτωβρίου 2017, http://www.yenicaggazetesi.com.tr/yeni-partinin-program-ve-tuzugu-ilk-kez-yenicagda-175673h.htm.
[3] Βλ. İyi Parti Programı, στο ίδιο, σελ. 70-71.
[4] Βλ. στο ίδιο.