Με αφορμή το πραξικόπημα στην Τουρκία επανήλθε στο προσκήνιο από διάφορες κατηγορίες αναλυτών – πανεπιστημιακούς, πολιτικούς, δημοσιογράφους – η βασική πλάνη ή αξίωμα στην ανάλυση των τεκταινομένων στην Τουρκία και ιδιαίτερα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις: ότι οι στρατιωτικοί-Κεμαλιστές είναι πιο επικίνδυνοι από τον Ερντογάν και το σύστημα εξουσίας του.
Σε ενίσχυση του συγκεκριμένου αξιώματος επικαλούνται ότι στην περίοδο Ερντογάν δεν υπήρξε μείζων κρίση όπως το 1996 (Ύμια), το 1987 ή το 1976.
Τούτο δεν ισχύει. Θα θυμίσω απλά ότι ο Ερντογάν όχι μόνο συνέχισε τα εξοπλιστικά προγράμματα, αλλά τα ενίσχυσε και επιδιώκει και αυτός την απόκτηση πυραυλικών συστημάτων και πυρηνικών όπλων. Θα θυμίσω επίσης ότι δεν υπήρξε καμία πρόοδος στο Κυπριακό, όπως επίσης ότι προκάλεσε την περυσινή προσφυγική κρίση, η οποία είχε διαφορετικό μεν, τεράστιο δε κόστος στην Ελλάδα και στην ΕΕ.
Η Τουρκία είτε υπό τον Ερντογάν είτε υπό τους στρατιωτικούς είναι πλέον μία ισχυρή δύναμη, με αναθεωρητικές και επεκτατικές επιδιώξεις, όπως απέδειξε η εμπλοκή της στη Συρία και στο Ιράκ. Το αν η επιθετικότητά της δεν εκδηλώθηκε προς τα δυτικά, οφείλεται κυρίως στην εκτίμηση του AKP και του Νταβούτογλου, ότι η Τουρκία δεν πρέπει να χάνει χρόνο με την Ελλάδα και με τους μικρότερους παίκτες της περιοχής, αλλά να συνδιαλέγεται με τις μεγάλες δυνάμεις του διεθνούς συστήματος.
Η δεύτερη πλάνη, σχετική με το πραξικόπημα, είναι ότι «νίκησε» η Δημοκρατία. Ας είμαστε συγκρατημένοι και πιο προσεκτικοί. Είναι γεγονός ότι ο Ερντογάν είναι λαοφιλής ηγέτης, ωστόσο έχει επανειλημμένα παραβιάσει βασικές δημοκρατικές αρχές και σε τελική ανάλυση δεν είναι βέβαιο ότι οι πολίτες βγήκαν στους δρόμους εξαιτίας του και όχι εξαιτίας των ιμάμηδων που κάλεσαν τους πιστούς σε «προσευχή» πολύ νωρίτερα από την προβλεπόμενη ώρα. Και είναι επίσης γεγονός ότι πέρα από τους στρατιωτικούς που συνελήφθησαν, την επομένη του πραξικοπήματος – ως δείγμα σεβασμού της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης – απολύθηκαν 2745 δικαστές… Τέλος, για τον σεβασμό του Δικαίου, ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στην επαναφορά της θανατικής ποινής για τους στασιαστές! Δηλαδή ποινές και τιμωρία μέσω νόμων με αναδρομική ισχύ…
Η τρίτη πλάνη είναι ότι ο Ερντογάν εξήλθε ισχυρότερος από το πραξικόπημα. Τούτο είναι ίσως αλήθεια προς στιγμή, καθώς πράγματι ανατράπηκε μία κατάσταση, έστω και στην παράταση του αγώνα… Όμως ο Σουλτάνος βρέθηκε ταπεινωμένος, να παρακαλάει για στήριξη από δημοσιογράφους που δίωκε, να αναζητά σενάρια φυγής του στο εξωτερικό, και να υποστηρίζεται τόσο από παλαιούς συνοδοιπόρους του, όπως ο Γκιούλ και ο Νταβούτογλου, όσο και από στρατηγούς που είχαν παρακαμφθεί από ανώτερους αξιωματικούς. Αυτή η στήριξη γεννά υποχρεώσεις… Ωστόσο το πιο σημαντικό είναι ότι υπήρξαν νεκροί, ότι κατηγορήθηκαν και πάλι ο Γκιουλέν και οι οπαδοί του, αλλά και οι στρατιωτικοί. Αυτές είναι πληγές που δύσκολα θα επουλωθούν, και η περαιτέρω προσφυγή του Ερντογάν στον αυταρχισμό θα δημιουργήσει νέες αντιδράσεις.
Η μόνη δυνατότητα του Ερντογάν να επιβιώσει είναι να μοιρασθεί την εξουσία, να υποχωρήσει σε ζητήματα αναθεώρησης του Συντάγματος, να σεβασθεί τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους, με άλλα λόγια να είναι ένας διαφορετικός Ερντογάν από αυτόν που γνωρίσαμε τα τελευταία χρόνια. Με άλλα λόγια, ο Ερντογάν χρειάζεται έναν άλλο Ερντογάν, κι αυτό είναι το δύσκολο…
