Οι φοιτητές της πολιτικής επιστήμης εισάγονται στη συζήτηση για τη δομή και τη λειτουργία των ευρωπαϊκών πολιτικών συστημάτων με πρώτο σταθμό το βρετανικό. Και αυτό συμβαίνει γιατί το βρετανικό σύστημα παραμένει το απλούστερο παρά τις ιδιαιτερότητες που ανέκαθεν συνεπαγόταν το ακραία πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα ή η αυτονομία της ισχυρής δημόσιας διοίκησης, αλλά και –πιο πρόσφατα– η ασύμμετρη αποκέντρωση εξουσιών προς τη Σκωτία, τη Βόρεια Ιρλανδία και, πολύ λιγότερο, την Ουαλία. Η απλότητα της θεσμικής αρχιτεκτονικής του βρετανικού συστήματος είναι η πολυτέλεια που μπορούν να απολαμβάνουν κοινωνίες στις οποίες η δημοκρατία εκλαμβάνεται ως ένα παιχνίδι ανταγωνισμού στο τέλος του οποίου ο νικητής δικαιούται να κυριαρχεί ασύμμετρα. Αντίθετα, όταν η δημοκρατία νοείται ως ένα παιχνίδι επιδίωξης καθολικής συναίνεσης, τότε επιλέγονται πολυσύνθετες αρχιτεκτονικές που στοχεύουν στη διάχυση της ισχύος σε πολλούς πολιτικούς δρώντες, μια δόμηση που εμφανώς δυσκολεύει τους φοιτητές στην κατανόηση. Όμως γιατί η βρετανική κοινωνία αποδίδει την ανταγωνιστική, και όχι τη συναινετική έννοια, στη δημοκρατία;
Η απάντηση βρίσκεται στην ύπαρξη μίας και μόνο μίας κοινωνικής διαίρεσης, της ταξικής, συνθήκη που καθιστά λειτουργική την απόδοση απόλυτης ισχύος στον εκάστοτε νικητή μιας εκλογικής αναμέτρησης στο βαθμό που οι εκλογές διεξάγονται δίκαια και υπάρχει εναλλαγή στην εξουσία μεταξύ των δύο τμημάτων της κεντρικής αυτής διαίρεσης. Οι πολυδιαιρεμένες κοινωνίες, από την άλλη, οδηγούνται συχνότερα σε συνθετότερες λύσεις συναπόφασης με συμμετοχή όλων των κομματιών της κοινωνίας. Η ταξικότητα της βρετανικής κοινωνίας είναι έκδηλη στις καθημερινές συνήθειες, στον τόπο κατοικίας, αλλά ακόμα και στο γλωσσικό ιδίωμα που άτομα διαφορετικής τάξης χρησιμοποιούν. Η διάχυση της ταξικότητας εκτός του στενού πλαισίου των οικονομικών ανισοτήτων καθιστά τις ταξικές ταυτότητες περισσότερο «σφιχτές» και τελικά σταθερά αποτυπώσιμες και σε κομματικές προτιμήσεις. Η σύνδεση μεταξύ τάξης και ψήφου σε βουλευτικές εκλογές στη Βρετανία είναι αδιαμφισβήτητη, καθώς η αυτό-προσδιοριζόμενη ως εργατική τάξη στηρίζει μαζικά το Εργατικό Κόμμα, η λεγόμενη αστική τάξη επιλέγει την ψήφο για τους Συντηρητικούς, ενώ το μικρό ποσοστό εκείνων που δυσκολεύονται στον ταξικό αυτό-προσδιορισμό εμφανίζουν μια μεταβλητότητα στις επιλογές τους κινούμενοι συχνά στη βάση των αξιολογήσεών τους για την ηγεσία ή την οικονομία.
Η ταξική διαίρεση ανιχνεύεται και στην πλήρη διχοτόμηση της κοινής γνώμης στο δίλημμα της παραμονής ή της εξόδου της χώρας τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η επιλογή της παραμονής υπερέχει πλέον των 15 ποσοστιαίων μονάδων της εξόδου στους ψηφοφόρους των υψηλότερων κοινωνικό-επαγγελματικών στρωμάτων, ενώ από την άλλη η έξοδος προηγείται της παραμονής με αντίστοιχο εύρος στους ψηφοφόρους των χαμηλότερων τάξεων. Το ζήτημα της Ευρώπης έρχεται και αυτό να ενταχθεί στην παγιωμένη κοινωνική διαίρεση. Ωστόσο, η εσωτερική διαίρεση των ελίτ των δύο μεγάλων κομμάτων στο ζήτημα της Ευρώπης καθιστά ατελή την αντιστοίχιση της τοποθέτησης στο δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου 2016 και της κομματικής επιλογής. Εργατικές και, κυρίως, Συντηρητικές ελίτ παραμένουν διχασμένες επί του ζητήματος εδώ και χρόνια με αποτέλεσμα και οι επιλογές των ψηφοφόρων τους να μην έχουν την αναμενόμενη καθαρότητα. Οι Συντηρητικοί ψηφοφόροι τείνουν προς την επιλογή της εξόδου σε μια αναλογία 3:2, ενώ οι ψηφοφόροι των Εργατικών επιλέγουν την παραμονή σε μια λίγο ισχυρότερη αναλογία. Στη διαμόρφωση των δημοψηφισματικών προτιμήσεων των εκλογέων των δύο κομμάτων φαίνεται να συμβάλουν δύο παράγοντες: (α) η ηλικία, καθώς οι νεότεροι ψηφοφόροι και των δύο κομμάτων στρέφονται σε πολύ μεγάλα ποσοστά υπέρ της ευρωπαϊκής προοπτικής της Βρετανίας, (β) η αξιοπιστία της ηγεσίας κάθε κόμματος, καθώς οι ψηφοφόροι που αναγνωρίζουν μειωμένη προσήλωση των αρχηγών τους, και κυρίως του Πρωθυπουργού David Cameron, στην επιλογή της παραμονής, την οποία ο ίδιος υποστηρίζει δημοσίως, στρέφονται σε υψηλά ποσοστά υπέρ της εξόδου της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Παράγοντες όπως η ηλικία και η εικόνα για τους πολιτικούς αρχηγούς αναμένεται να είναι κομβικά για τη διαμόρφωση του αποτελέσματος. Ωστόσο, η κλασική ταξική διαίρεση μοιάζει να ερμηνεύει και πάλι σε μεγάλο βαθμό τις επιλογές της βρετανικής κοινωνίας, ακόμα και πολλές δεκαετίες μετά τη διόγκωση του τριτογενούς τομέα παραγωγής που ουσιαστικά ξεθώριασε τις αντιπαλότητες στις εργασιακές σχέσεις της βιομηχανικής κοινωνίας. Η «βρετανική» ταξική διαίρεση ενισχύεται από το φλέγον ζήτημα του δημοψηφίσματος, καθώς το δίλημμα δίνει μια ακόμα ευκαιρία για την αποτύπωση των διαφορετικών προσλήψεων της έννοιας του οικονομικού και του εθνικού συμφέροντος. Και η διαίρεση μοιάζει να είναι τέλεια.
