Του Αθανασίου Μποζίνη, Επίκουρου Καθηγητή του Τμήματος ΔΕΣ
Η ραγδαία ανάδυση των νέων τεχνολογιών και η χρήση τους ως συντελεστές ισχύος (Power Indicators) των κρατών σε παγκόσμιο επίπεδο, επηρεάζουν και διαμορφώνουν νέες ισορροπίες στους τομείς της Διεθνούς Πολιτικής, της Παγκόσμιας Οικονομίας και της Διεθνούς Ασφάλειας (International Security). Στην επερχόμενη «Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση», μετά την «Κοινωνία της Πληροφορίας» (Information Society), η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence) και η Ρομποτική (Robotics) αποτελούν τον πυρήνα των νέων τεχνολογικών εξελίξεων που θα διαμορφώσουν ένα νέο τεχνολογικό τοπίο στο ορατό μέλλον.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) αποτελεί «μέρος του τομέα της επιστήμης των υπολογιστών, που ασχολείται με τη σχεδίαση και την υλοποίηση προγραμμάτων, τα οποία είναι ικανά να μιμηθούν τις ανθρώπινες γνωστικές ικανότητες, εμφανίζοντας έτσι χαρακτηριστικά που αποδίδονται συνήθως σε ανθρώπινη συμπεριφοράς».
Οι εφαρμογές της ΤΝ προσδίδουν μια εντελώς νέα δυναμική ως εργαλείο για οικονομική ανάπτυξη με τη αυξημένη πλέον δυνατότητα της «Ανάλυσης Μεγάλων Δεδομένων» (Big Data Analysis), στα πλαίσια της «Κοινωνίας της Πληροφορίας» και της όλο και αυξανόμενης «Ψηφιοποίησης» (Digitalization). Επίσης δημιουργούν και ένα εντελώς νέο τρόπο κατανόησης και επίλυσης προβλημάτων, αντίληψης μέσω της όρασης, διαδικασία μάθησης, εξαγωγής συμπερασμάτων και κατανόησης της φυσικής γλώσσας.
Τα «Ευφυή Συστήματα» (Intelligence Systems) διαμορφώνουν νέες συνθήκες στις σύγχρονες αναπτυσσόμενες αστικές κοινωνίες, αφού στο άμεσο μέλλον οι «έξυπνες» συσκευές (ρούχα, τηλέφωνα, σπίτια, αυτοκίνητα, οικιακές συσκευές) θα αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινότητα μας, ενώ παράλληλα διευρυμένα συστήματα «Αναγνώρισης Φωνής» (Speech Recognition) θα ενσωματωθούν τόσο στις οικιακές όσο και στις επαγγελματικές συσκευές για αποτελεσματικότερη αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ συσκευών και χρήστη.
Ένα μεγάλο στοίχημα για τα κράτη θα αποτελέσει ο ρυθμός και ο τρόπος ενσωμάτωσης της ΤΝ τόσο στην Διακυβέρνηση, όσο και στην Δημόσια Διοίκηση (AI in Government). Βασικός σκοπός θα είναι η τάχιστη επεξεργασία δεδομένων για αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων και λήψης πολιτικών αποφάσεων, με ταυτόχρονη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις και την μείωση του κόστους λειτουργίας του κράτους.
Παράλληλα, τεχνολογίες της ΤΝ όπως η «Τεχνητή Όραση» (Computer Vision) και η «Μηχανική Μάθηση» (Machine Learning) θα δώσουν τη δυνατότητα στα ρομποτικά συστήματα χρησιμοποιώντας κάμερες και αισθητήρες να είναι πλέον αυτόνομα και να αποτελέσουν δυναμικά στοιχεία της οικονομικής ανάπτυξης αλλά και της ασφάλειας ενός κράτους.
«Ευφυή Συστήματα» (Intelligence Systems) θα έχουν τη δυνατότητα ανάλυσης δεδομένων και ελέγχου των διαδικασιών. Για παράδειγμα, στον τομέα της υγείας θα μπορούν να πραγματοποιούν ακριβείς ιατρικές διαγνώσεις, καθώς επίσης προβλέψεις αναφορικά με τον χρόνο και την πιθανή έκβαση μια φαρμακευτικής ή χειρουργικής θεραπείας, αποτελώντας έτσι ένα σημαντικό εργαλείο στη διαδικασία λήψης ιατρικών αποφάσεων και βελτιώνοντας την παροχή ιατρικών υπηρεσιών σε λιγότερο χρόνο και με χαμηλότερο κόστος.
Παράλληλα, θα επεξεργάζονται δεδομένα σε πραγματικό χρόνο (Real Time), διενεργώντας ελέγχους και ενεργοποιώντας το συναγερμό, π.χ. σε καταστάσεις αντιμετώπισης κρίσεων από φυσικές καταστροφές και κινδύνους ή σε διαδικασίες ελέγχου με αυξημένα μέτρα, π.χ. σε διαστημόπλοια ή αεροπλάνα.
Σε επίπεδο στρατιωτικών εφαρμογών, σημαντικότατη θα είναι η βοήθεια εφαρμογών της ΤΝ όσον αφορά την διαχείριση Τακτικών Πληροφοριών (Tactical Information and Intelligence) για διαδικασία λήψης αποφάσεων στο «Θέατρο του Πολέμου». Τα «Έξυπνα Όπλα» (Smart Weapons) θα μπορούν να επιφέρουν αποτελεσματικά πλήγματα στις εχθρικές δυνάμεις, και παράλληλα η ΤΝ να ενδυναμώσει την αμυντική τακτική (ειδικά σε καταστάσεις κυβερνοάμυνας) αλλά και να συνδράμει αποτελεσματικά στην διαδικασία ανεφοδιασμού και τακτικού και στρατηγικού σχεδιασμού (Tactical and Strategic Planning).
Όσον αφορά τη «Ρομποτική (Robotics), αυτή αποτελεί μια ακόμα τεχνολογία αιχμής και ένα βασικό αναπτυξιακό εργαλείο (Development tool) με σκοπό την Οικονομική Ανάπτυξη (Industrial and Social Robotics) και την Εθνική Ασφάλεια (Drones and Military Robotics) ενός κράτους.
Αν και η λέξη «ρομπότ» προέρχεται από τη σλαβική λέξη «robota», η οποία χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να δηλώσει την «καταναγκαστική εργασία», και εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε έντυπη μορφή από το Isaac Asimov, ως ιστορία επιστημονικής φαντασίας του “Ψεύτη!” τον Μάιο του 1941, σήμερα αποτελεί σήμερα ένα ισχυρό τεχνολογικό συντελεστή ισχύος για τα κράτη με διττή χρήση:
Α) Ως «Ήπιο Συντελεστής Ισχύος» (Soft Power Indicator), με την ευρεία χρήση των βιομηχανικών ρομπότ και ειδικά των ρομποτικών βραχιόνων στην βαριά βιομηχανική παραγωγική διαδικασία, έχοντας ως άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση του όγκου παραγωγής, με παράλληλη μείωση του κόστους παραγωγής ανά μονάδα προϊόντος.
Παράλληλα, τα «Μη Επανδρωμένα Ρομποτικά Συστήματα» (UAV- Drones) μπορούν χρησιμοποιηθούν ευρέως τόσο για την συλλογή πολύτιμων πληροφοριών στην διαδικασία διαχείρισης κρίσεων (π.χ., σε φυσικές καταστροφές), σε επιχειρήσεις διάσωσης, για την επιτήρηση θαλάσσιων και χερσαίων συνόρων, για τη συλλογή πληροφοριών σε αστικά περιβάλλοντα αλλά και την παραγωγική διαδικασία σε διευρυμένες γεωργικές περιοχές.
Β) Ως «Σκληρό Συντελεστής Ισχύος» (Hard Power Indicator), με την ευρεία χρήση των Ρομποτικών συστημάτων και ειδικά των «Drones» (αυτόνομα ή και ευφυή Μη Επανδρωμένα Ρομποτικά Οχήματα), τόσο για τη συλλογή κρίσιμων στρατηγικών πληροφοριών για την διεξαγωγή «Ηλεκτρονικού Πολέμου» (Electronic Warfare), όσο και για την διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων (ανεξαρτήτως μεγέθους), ως πλήρως οπλισμένα τακτικά αεροσκάφη (Tactical Drones π.χ. Predators).
Η εύκολη πλέον απόκτηση ενός Drone, λόγω της ραγδαίας μείωσης της τιμής τους, ως αποτέλεσμα της διεθνοποιημένης παραγωγικής διαδικασίας και του παγκόσμιου τεχνολογικού εμπορίου και η πιθανότητα χρήση τους ως πολεμικό όπλο από τρομοκρατικές οργανώσεις και παραστρατιωτικές ομάδες, (ειδικά μέσα σε αστικά περιβάλλοντα), θέτει νέα ζητήματα όσο αφορά την εθνική και την διεθνή ασφάλεια.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει με κατάλληλες πολιτικές αποφάσεις να προωθήσει τις σύγχρονες εφαρμογές της ΤΝ και της Ρομποτικής (European Union Policies for Artificial Intelligence and Robotics) στα κράτη μέλη της ΕΕ με σκοπό την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.
Παράλληλα, η Ε.Ε. με τη συνεργασία διεθνών οργανισμών, όπως ο ΟΗΕ και ο ΟΟΣΑ, θα πρέπει να δημιουργήσουν τα κατάλληλα εκείνα θεσμικά όργανα και επιτροπές ελέγχου, με θεματική την «Παγκόσμια Διακυβέρνηση της ΤΝ και της Ρομποτικής» (Global Governance of AI & Robotics), αλλά και θέματα «Ηθικής των εφαρμογών της ΤΝ» (AI Ethics), έχοντας ως πρωτεύων σκοπό τον αποτελεσματικό έλεγχο χρήσης της ΤΝ και της Ρομποτικής για ειρηνικούς σκοπούς και για οικονομική ανάπτυξη και όχι την χρήσης τους ως πολεμικό όπλο και ως πιθανά μελλοντικά όπλα μαζικής καταστροφής.
Το κείμενο αποτελεί μέρος της σειράς αναλύσεων του ΙΔΕΑΑ για το 2020 με τίτλο: “Εμείς και ο Κόσμος το 2020” που θα ολοκληρωθούν μέσα στον Ιανουάριο του 2020. Η αναπαραγωγή του περιεχομένου επιτρέπεται με αναφορά στον συγγραφέα και στο ΙΔΕΑΑ και σύνδεσμο στην αρχική πηγή του άρθρου. Για επικοινωνία με τον συγγραφέα του άρθρου: e-mail.
